به گزارش خبرگزاری تایم آرامش؛ حسن روحانی در جلسه ستاد ملی مقابله با کرونای شنبه دوازدهم مهرماه اظهار داشت:«رشد اقتصادی آلمان امسال منفی ۵.۲ خواهد بود که نشان از کوچک شدن اقتصادشان است. آلمان کشور پیشرفته‌ای است که با شرایط تحریمی مواجه نیست. حتماً اقتصاد ما شرایط بهتری از این رقم خواهد داشت. حتی امیدواریم رشد اقتصاد ما تا پایان سال مثبت باشد یا اگر منفی شود، خیلی پایین‌تر از این رقمی است که برای آلمان اعلام شده است.»

شواهد نشان می‌دهد، اظهارات رئیس‌جمهور درباره تأثیر بیماری کرونا بر اقتصاد کشورهای مختلف، واکنش‌های متعددی در پی داشته است. فارغ از اینکه برخی از منتقدان با چه رویکردی بهاظهارات اخیر رئیس‌جمهور یورش بردند، به راستی آیا رئیس‌جمهور درباره اثرپذیری اقتصاد ایران از بیماری کووید-۱۹ اغراق کرده است؟ یا احیاناً با سیاه‌نمایی درباره آسیب اقتصادهای مطرح جهان از این ویروس بی‌مرز قصد تبرئه نمودن سیاست‌گذاری‌های غلط اقتصادی را داشته است؟!

شیوع کروناویروس جدید

از زمان پیدایش بیماری کویید-۱۹ در ووهان چین تاکنون بیش از۴۰ میلیون نفر در سراسر جهان به آن مبتلا شده‌اند و بیش از یک میلیون و ۱۰۰ هزار نفر جان خود را از دست داده‌اند. این ویروس کُشنده که بالاترین قدرت سرایت را در میان ویروس‌های شناخته‌شده دارد، فعالیت‌های اقتصادی بسیاری از کشورها را به ویژه در حوزه حمل‌ونقل و گردشگری با اختلال مواجه کرده و چشم‌انداز بروز یک رکود اقتصادی بزرگ را به تصویر کشیده است. مؤسسات بین‌المللی نیز در همان ماه‌های ابتدایی کاهشحجم اقتصاد جهان را پیش‌بینی کردند.

بانک جهانی چه می‌گوید؟!

گزارش بانک جهانی در ژوئن ۲۰۲۰ میلادی درباره چشم‌انداز اقتصادی جهان با در نظر گرفتن اثرات بیماری کرونا، از عمیق‌ترین رکود ۸۰ سال اخیر جهان حکایت می‌کند. این گزارشرشد اقتصادی جهان را در سال مذکور ۵.۲- برآورد کرده و از کاهش ۱۳.۴ درصدی تجارت جهانی در سال ۲۰۲۰ خبر می‌دهد که جزییات آن در جدول زیر تدوین شده است.

جدول۱- رشد تولید ناخالص داخلی کشورهای ایران، آمریکا و حوزه اروپا (درصد)

صندوق بین‌المللی پول: تعطیلی بزرگ!

بررسی‌ها نشان می‌دهد، صندوق بین‌المللی پول (IMF) نیز در ماه آوریل سال ۲۰۲۰ میلادی در گزارشی تحت عنوان “چشم‌انداز اقتصاد جهانی؛ تعطیلی بزرگ” رشد اقتصادی ۳- درصدی اقتصاد جهانی را (رکودی شدیدتر از بحران اقتصادی ۲۰۰۸-۲۰۰۹) در اثر همه‌گیری ویروس کرونا پیش‌بینی کرده است.

جدول۲- وضعیت اقتصادی کشورهای منتخب در سال ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ (درصد)

برابر مستندات جدول شماره ۲، وضعیت ایران به لحاظ رشد اقتصادی در مواجهه با بیماری کرونا در سال ۲۰۲۰ به مراتب بهتر از کشورهایی نظیر اسپانیا، فرانسه، آلمان و ایتالیا پیش‌بینی شده است. همچنین نرخ تورم ایران نیز نسبت به سال ۲۰۱۹ با کاهش۶.۹ درصدی برآورد شده است.

فشار رسانه‌ای با ابزار کویید-۱۹!

پیش از بررسی تحولات‌ اقتصادی ایران در مواجهه با بیماری کویید-۱۹، نیم نگاهی به هجمه سنگین بنگاه‌های خبرپراکنی بیگانه درباره شناسایی ویروس کرونا در اسفندماه سال ۱۳۹۸ در ایرانقابل تأمل است؛ جایی‌که با هدف ایجاد دلهره و وحشت میان آحاد مردم، به پروپاگاندای رسانه‌ای علیه دولت ایران پرداختند تا مدیریت حوزه بهداشت و درمانی ایران را در مواجهه با این ویروس ناشناخته به چالش بکشند و اقتصاد ایران را با وجود تحریم و کرونا، نحیف‌تر از قبل جلوه دهند.

مشخص نشد، چرا ابتلای معاون وزیر بهداشت ایران به کرونا، ناکارآمدی است و ابتلای ترامپ و جانسون نشان فداکاری و مسئولیت‌پذیری است؟! چرا برخی بنگاه‌های خبری هرکسی در هر سالی روی زمین افتاده را به بی‌تدبیری دولت ایران برای مدیریت کرونا مرتبط می‌کردند؟ تا جایی‌که برخی از شهروندان تصور می‌کردند، هر لحظه امکان دارد از دنیا بروند؛ حال آن‌که صدرنشینی آمریکا در میزان ابتلا و مرگ‌ومیر در اثر کرونا شفافیت قلمداد می‌شود!

کارنامه ایران در مقایسه با سایر کشورها در مواجهه با کویید-۱۹

بررسی اثرپذیری اقتصاد آمریکا از بیماری کرونا نشان می‌دهد، تولید ناخالص داخلی ایالات متحده طی دو فصل ابتدایی سال ۲۰۲۰ میلادی، حدود ۲۳۴۰ میلیارد دلار کاهش پیدا کرده است و طی ۶ ماه ۲۰۲۰، تولید ناخالص داخلی این کشور بیش از ۱۰ درصد کاهش داشته و نرخ بیکاری از ۳.۵ درصد در فصل چهارم سال ۲۰۱۹ به ۱۳ درصد در فصل دوم ۲۰۲۰ افزایش یافته است.

اوضاع فرانسه هم چنگی به دل نمی‌زند، در حالی‌که تولید ناخالص داخلی ۱۲ ماهه منتهی به ماه ژوئن این کشور با حدود ۷۰ میلیارد یورو کاهش، بیش از ۱۱.۵ درصد نسبت تولید ناخالص داخلی ۱۲ ماهه منتهی به ماه مارس این کشور کمتر شده است.

این آلمان جنجالی

همچنین براساس گزارش سایت نظام آماری اروپا اقتصاد کشور آلمان نیز در فصل دوم سال ۲۰۲۰ طبق آمار فصلی، بیش از ۱۰ درصد کاهش تولید ناخالص داخلی را تجربه کرده است. در عین حال، تولید ناخالص داخلی ۱۲ ماهه منتهی به ماه ژوئن نسبت به تولید ناخالص داخلی ۱۲ ماهه منتهی به ماه مارس این کشور بیش از ۹ درصد کاهش یافته است.

جدول۳- شاخص‌های کلان اقتصادی آلمان

اثرپذیری اقتصاد ایران از محدودیت‌های فعالیت اقتصادی ناشی از بیماری کووید-۱۹ منجر شد تا رشد تولید ناخالص داخلی به قیمت پایه در فصل اول سال ۲۰۲۰ (تقریبا معادل با فصل چهارم سال ۱۳۹۸)، نسبت به فصل مشابه سال قبل، ۴/۶- درصد شود و در فصل دوم سال ۲۰۲۰ با وجود استمرار شرایط تحریمی و پیامدهای کرونا رو به بهبود گذاشته است.

جدول ۴– شاخص‌های کلان اقتصادی ایران

همچنین براساس جدول بالا، میزان صادرات ایران در فصل اول سال ۱۳۹۹ (فصل دوم سال ۲۰۲۰) نسبت به فصل آخر سال ۱۳۹۸ (فصل اول سال ۲۰۲۰)، بیش از ۳ میلیارد دلار (۳۳ درصد) و میزان واردات نیز در دوره‌های مشابه، بیش از ۴ میلیارد دلار (۲۶ درصد) کاهش پیدا کرده است.

چرا آسیب‌پذیری ایران کمتر بوده؟

براساس آنچه مطرح شد، شاخص‌های کلان اقتصادی ایران در مواجهه با پیامدهای بیماری کرونا از کشورهای پیشرفته و صنعتی اروپایی و ایالت متحده آمریکا پایداری بیشتر نشان داده‌اند. هرچند با وجود استمرار تحریم‌ها، کاهش قیمت جهانی نفت، محصولات پتروشیمی و فلزات، اثرگذاری محدودیت‌های کرونایی بر اقتصاد ایران تشدید شده، اما مستندات نشان داد اثرات منفی شیوع کرونا بر اقتصاد کشورهای توسعه‌یافته به مراتب بیشتر از ایران بوده است.

گرچه می‌توان به مقایسه اقتصاد ایران با کشورهای توسعه یافته، ده‌ها ایراد مبنایی وارد دانست؛ اما بررسی‌ها نشان می‌دهد، عمده دلایل تشدید اثر کرونا در کشورهای صنعتی به جهت وابستگی بیشتر به صادرات کالاهای صنعتی، سهم قابل‌توجه بخش خدمات (به ویژه گردشگری) در تولید ناخالص داخلی‌شان و سیاست دولت‌ها درباره تعطیلی بنگاه‌های تولیدی و قرنطینه بوده است.

البته در این میان محدودیت‌های تجاری و صنعتی ایران ناشی از تحریم‌ها، افت شدید ارزش ریال و فقدان برنامهمتنوع در حوزه صادراتی منجر شده، توام با کاهش حجم تجارت خارجی، فشار مضاعفی بر سفره‌های مردم با افت دنباله‌دار ارزش پول ملی احساس شود. آنچه مسلم است، اقتصاد ایران در میانه راه بازسازی پس از فشار تحریم‌های یکجانبه آمریکا با بیماری مواجه شد که با وجود ضربه‌گیری اقتصاد ایران از پیامدهای این بیماری، کرونا ضرورت بازنگریسی‌های یاست‌های تجاری کشور رایادآور شد.

درباره دفاع رئیس‌جمهور از مقایسه اثرپذیری رشد اقتصادی کشورها از ویروس کرونا، گزارش‌ها حاکی است، مقایسه پیش‌بینی‌ موسسات بین‌المللی و عملکرد کشورهای مختلف در مواجهه با کروناویروس نیز نشان‌گر تطبیق نسبی وضعیت اقتصادی ایران با پیش‌بینی‌ها و آسیب‌پذیری بیشتر کشورهایی نظیر آمریکا، آلمان، انگلستان و ایتالیا نسبت به خوش‌بینی بانک جهانی و IMF است. به عبارت دیگر وضعیت تولید ناخالص داخلی این کشورها تا کنون وخیم‌تر از پیش‌بینی‌های انجام شده توسط بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول بوده است.